Bổ sung Vitamin D cho trẻ nhỏ thế nào để an toàn và hiệu quả nhất?

1. Vitamin D là gì?

Vitamin D là 1 nhóm gồm các hoạt chất Secosteroid tan trong dầu, hoạt chất có nhiệm vụ là làm tăng khả năng hấp thu Calci và Phosphat ở hệ tiêu hóa. Ở cơ thể người, các hoạt chất có vai trò quan trọng nhất trong nhóm này là Cholecalciferol (Vitamin D3), và Ergocalciferol (Vitamin D2). Vitamin D3 và Vitamin D2 có thể được nạp vào cơ thể thể thông qua thực phẩm và các chế phẩm bổ sung. 

Vitamin D thường được tìm thấy trong trứng, sữa

Cơ thể người cũng có khả năng tự tổng hợp được Vitamin D (đặc biệt là Vitamin D3), qua việc tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng từ mặt trời, do đó Vitamin D còn được gọi với cái tên là “Vitamin của ảnh nắng”.

Vitamin D không phải là 1 Vitamin thiết yếu, do cơ thể người hoàn toàn có thể tự tổng hợp được và được bổ sung bằng chế độ ăn. 

Thiếu Vitamin D có thể gây ra tình trạng còi xương chậm lớn, khiến mật độ Calci trong xương thấp từ đó làm tăng nguy cơ loãng xương và nhuyễn xương. Thiếu Vitamin D còn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ nhỏ, làm tăng nguy cơ bị tiền sản giật, suy thai ở mẹ bầu, đồng thời làm suy yếu hệ miễn dịch đặc hiệu tự nhiên của cơ thể.

2. Khi nào trẻ cần bổ sung Vitamin D?

Trẻ từ 3 ngày tuổi đã có thể bổ sung được Vitamin D, 1 số dấu hiệu ban đầu cảnh báo bé đang bị thiếu hụt Vitamin D là:

• Trẻ bị ra nhiều mồ hôi trộm khi ngủ, trẻ thường quấy khóc liên tục, đặc biệt là về đêm.

• Trẻ có biểu hiện co cứng cơ hoặc có cơn ngừng thở khi ngủ và quấy khóc.

• Trẻ thấy khó chịu, hay vặn mình hoặc thường xuyên trớ sữa.

• Trẻ có vệt vành khăn trên đầu, đi kèm với tình trạng giật mình khi ngủ và thường xuyên nôn trớ.

• Trẻ có thóp rộng với bờ thóp mềm và chậm liền cũng là dấu hiệu báo hiệu thiếu hụt Vitamin D.

3. Liều lượng Vitamin D cần thiết với từng nhóm tuổi

Bổ sung Vitamin D cho bé đang bú mẹ:

• Đối với trẻ nhũ nhi bú mẹ hoàn toàn hoặc 1 phần: Dùng 400 IU Vitamin D/ngày, bắt đầu từ vài ngày tuổi sau khi sinh. 

• Bạn có thể ngừng việc bổ sung Vitamin D cho trẻ khi trẻ cai sữa và bổ sung sữa công thức ngoài. Nếu bé uống ít hơn 1 lít sữa/ngày thì vẫn có thể bổ sung 400 IU Vitamin D/ngày.

Trẻ lớn: 

• Trong trường chế độ dinh dưỡng thiếu khoa học, trẻ không nhận đủ lượng Vitamin D cần thiết mẹ có thể bổ sung cho bé với liều 400 IU Vitamin D/ngày.

• Với những trẻ phải dùng thuốc dài ngày (trong những bệnh lý mạn tính) hoặc có nguy cơ cao bị thiếu hụt Vitamin D thì cần bổ sung Vitamin D với liều lượng cao hơn, liều lượng sẽ phụ thuộc vào từng đối tượng.

Bổ sung D3 đến khi nào? Để dự phòng điều trị tình trạng còi xương, bác sĩ sẽ chỉ định dùng Vitamin D cho trẻ từ 15 ngày tuổi, mỗi ngày 1 giọt liên tục cho đến khi được 1 tuổi.

Bổ sung Vitamin D cho trẻ nhỏ

Những chế phẩm Vitamin D thường được sử dụng cho trẻ nhỏ là:

• Chế phẩm Vitamin D2 tan trong cồn, mỗi một giọt Sterogyl tương đương với khoảng 400 IU, dùng cho trẻ nhỏ với liều lượng 1 giọt/ngày.

• Chế phẩm Vitamin D2 tan trong dầu, mỗi giọt Infadin tương đương với khoảng 800 IU, chế phẩm được dùng với liều 1 giọt/ngày hoặc cách ngày.

• Chế phẩm Vitamin D3 dạng dầu, được đóng ống với liều lượng 200.000 IU/1ml/1 ống thủy tinh. Liều dùng của thuốc là 1 ống cách mỗi 6 tháng, trong trường hợp trẻ có nguy cơ bị thiếu hụt Vitamin D cao, trẻ ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thì có thể tăng liều đến 2 ống cách mỗi 6 tháng.

Người lớn:

• Người trưởng thành từ 19 tuổi đến 70 tuổi: Dùng 600 IU vitamin D/ngày.

• Người già trên 70 tuổi: Dùng 800 IU vitamin D/ngày.

• Đối với những đối tượng đặc biệt như thai phụ và người bị chẩn đoán là thiếu hụt Vitamin D thì liều lượng sẽ có sự thay đổi. 

4. Bổ sung quá liều Vitamin D có thể gây ngộ độc

Quá liều Vitamin D có thể dẫn đến ngộ độc. Ngộ độc Vitamin D là tình trạng hàm lượng Vitamin D trong cơ thể vượt ngưỡng cho phép, hàm lượng 25-hydroxy Vitamin D trong máu thường xuyên vượt ngưỡng > 200 ng/ml có thể gây ra ngộ độc. Nguyên nhân chính gây ra tình trạng này là bổ sung cùng lúc 1 lượng lớn chế phẩm có chứa Vitamin D, cơ thể không thích ứng kịp dẫn đến quá liều và ngộ độc. 

Tăng Vitamin D dẫn đến tăng nồng độ Calci huyết, khiến người bệnh cảm thấy chán ăn, nôn hoặc buồn nôn. Ngộ độc Vitamin D mạn có thể gây tăng Calci huyết mạn tính, biểu hiện là tình trạng mệt mỏi, tiểu liên tục và nhiều lần. Calci huyết cao thường xuyên còn có thể dẫn đến vôi hóa các mạch máu và mô, gây ra các tổn thương ở hệ thống tim mạch, sỏi thận. 

Điều trị triệu chứng ngộ độc Vitamin D bằng cách ngừng sử dụng các chế phẩm chứa Vitamin D liều cao, đồng thời dừng việc bổ sung Calci, uống nhiều nước để tăng đào thải Vitamin D thừa ra ngoài. Trong trường hợp nặng bệnh nhân có thể phải truyền dịch, uống thuốc lợi tiểu hoặc Glucocorticoid để làm giảm nồng độ Calci trong huyết thanh.

Trong trường hợp ngộ độc cấp, tiến hành rửa ruột gây nôn để hạn chế tối đa lượng Vitamin D ngấm vào cơ thể.

Ngộ độc Vitamin D có thể gây đau bụng buồn nôn

5. Bổ sung Vitamin D bằng việc tắm nắng

Lượng Vitamin D thông thường mà có thể cần 1 ngày là khoảng từ 400 - 600 IU, nhu cầu về Vitamin D không chênh lệch quá nhiều giữa từng nhóm tuổi. Khi tiến hành xét nghiệm công thức máu, nếu không thấy có hiện tượng thiếu hụt Vitamin D thì không cần phải bổ sung. Trong trường hợp bé không có điều kiện tắm nắng, mẹ vẫn có thể bổ sung thêm, tuy nhiên liều lượng cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ dinh dưỡng trước khi quyết định sử dụng. Trong trường hợp người bệnh bị chẩn đoán là thiếu hụt Vitamin D hoặc đang có nguy cơ cao thì liều lượng sẽ cao hơn (có thể lên đến 4.000UI/ngày), thời gian điều trị thông thường là khoảng 3 tháng. Khi các chỉ số đã trở về mức bình thường thì chuyển sang dùng liều lượng duy trì hàng ngày.

Để hạn chế được tình trạng còi xương chậm lớn do thiếu hụt Vitamin D, mẹ cần cho bé tắm nắng hàng ngày. 

Tắm nắng là biện pháp bổ sung Vitamin D hiệu quả

6. Những lưu ý khi bổ sung Vitamin D cho trẻ em

Một số lưu ý khi bổ sung Vitamin D cho trẻ nhỏ là:

• Nếu nghi ngờ bé bị thiếu hụt Vitamin D thì cần phải hỏi ý kiến của bác sĩ, tiến hành làm xét nghiệm công thức máu để có cái nhìn tổng quan nhất về tình hình sức khỏe của bé. 

• Người lớn và người cao tuổi nếu không có điều kiện tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thì vẫn cần phải bổ sung Vitamin D đặc biệt là vào những tháng mùa đông.

• Trẻ béo phì có nguy cơ thiếu hụt Vitamin D cao hơn trẻ em bình thường, do đó kể cả khi bé nhà bạn bị thừa cân, nếu nghi ngờ vẫn cần phải tiến hành xét nghiệm công thức máu để biết được chính xác tình hình sức khỏe của bé.

• Do Vitamin D là 1 dòng Vitamin tan trong dầu nên bạn cần uống những chế phẩm có chứa hoạt chất này vào sau bữa ăn để đạt được hiệu quả tối ưu.

• Vitamin D được tích lũy ở gan, khi cần thiết sẽ được chuyển hóa để sử dụng, do đó ngoài việc bổ sung hàng ngày bạn có thể bổ sung Vitamin D theo định kỳ mỗi 6 tháng.

• Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi quyết định sử dụng những chế phẩm bổ sung Vitamin D. Giữ lại bao bì của sản phẩm để có căn cứ xử trí trong trường hợp có phản ứng bất lợi xảy ra.

• Sử dụng các dụng cụ phân liều đi kèm trong các chế phẩm để chia và đong liều, không tự ý tăng giảm liều khi chưa có sự chỉ dẫn từ thầy thuốc.

Vitamin D là một Vitamin cần thiết cho sự phát triển và hoàn thiện thể chất ở trẻ nhỏ, tùy vào từng độ tuổi mà liều lượng, nhu cầu Vitamin D sẽ có sự khác biệt. Bổ sung đúng, đủ liều và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ sẽ hạn chế tối đa được tình trạng thừa Vitamin D.