1. Hiện tượng dị ứng mắt ở trẻ em 

Dị ứng mắt hay viêm kết mạc dị ứng là tình trạng dị ứng phổ biến ở trẻ. Nguyên nhân chủ yếu gây ra hiện tượng này là do các dị nguyên như: phấn hoa, nấm mốc, bụi, nước hoa, lông động vật,... bám vào mắt khiến cơ thể sản sinh chất gây dị ứng.

Tuy nhiên, do hiện tượng phản ứng quá mức hoặc bị sai lệch sẽ dẫn đến những kích thích các cơn dị ứng gây triệu chứng ngứa, sưng đỏ và chảy nước mắt.

So sánh tình trạng mắt bình thường và mắt bị dị ứng

Chuyên gia cho biết, viêm kết mạc dị ứng ở trẻ thường được chia thành 2 loại:

• Viêm kết mạc dị ứng theo mùa: Trường hợp này thường xảy ra vào mùa xuân và mùa hè, thỉnh thoảng vào mùa thu. Khi trẻ tiếp xúc với các tác nhân như phấn hoa hoặc các dị nguyên gây kích thích khác có trong không khí. 

• Viêm kết mạc dị ứng mạn tính: Là hiện tượng dị ứng quanh năm khi trẻ tiếp xúc trực tiếp với lông động vật, bụi bẩn hoặc các loại nấm mốc.

Dị ứng mắt ở trẻ tuy không có tính chất lây nhiễm nhưng gây ngứa ngáy, khó chịu ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt của trẻ.

Bên cạnh đó, đa số các trường hợp dị ứng mắt có thể kèm theo dị ứng mũi gây ngứa mũi, nghẹt mũi thường xuyên. Tuy nhiên tình trạng này chỉ có tính tạm thời và chỉ xảy ra vào thời điểm giao mùa.

2. Dấu hiệu dị ứng mắt ở trẻ em theo từng độ tuổi

Với mỗi độ tuổi khác nhau thì các biểu hiện dị ứng mắt và cảm nhận các vấn đề tại mắt cũng khác nhau.

2.1. Đối với trẻ sơ sinh và dưới 5 tuổi 

Khi bị dị ứng, triệu chứng điển hình thường gặp là ngứa mắt và đỏ mắt. Tuy nhiên ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa nói được thì bố mẹ có thể nhận biết qua hành động gãi, dụi mắt thường xuyên. Đồng thời theo dõi phần kết mạc của con sẽ thấy đỏ.  Việc dụi mắt càng nhiều khiến cho vùng mắt của trẻ càng đỏ.

2.2. Đối với trẻ trên 5 tuổi 

Trẻ từ 5 tuổi trở lên đã tự nhận thức những vấn đề xảy ra tại đôi mắt nên bố mẹ dễ dàng nhận biết hơn. Khi trẻ có những triệu chứng bất thường dưới đây thì có thể là dấu hiệu cảnh báo hiện tượng dị ứng:

2.2.1. Ngứa ngáy 

Theo sinh lý tự nhiên của cơ thể, các hàng rào miễn dịch trên da có khả năng bảo vệ da ngăn ngừa sự tấn công của vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh khác. Khi vùng mắt của trẻ tiếp xúc trực tiếp với các dị nguyên, các tế bào tại hàng rào miễn dịch sẽ kích thích tiết histamin tạo phản ứng bảo vệ vùng mắt bị viêm gây tình trạng ngứa ngáy. 

Ngứa mắt là dấu hiệu điển hình cảnh báo dị ứng mắt ở trẻ

2.2.2. Nóng rát

Trẻ bị dị ứng mắt thường kèm theo nóng rát tại vùng tổn thương khiến trẻ khó chịu, mệt mỏi, hay quấy khóc. 

Các trường hợp dị ứng với khói bụi, phấn hoa, lông động vật hoặc hóa chất có trong dầu gội, sữa tắm đều có thể là nguyên nhân dẫn đến triệu chứng này ở trẻ.

2.2.3. Đỏ mắt

Sự giãn nở của các mạch máu nằm giữa màng cứng và kết mạc sẽ gây hiện tượng đỏ mắt. Đây là triệu chứng thường gặp ở trẻ bị dị ứng mắt do các tác nhân kích thích gây kích ứng. 

Dụi mắt nhiều làm tăng nguy cơ đỏ mắt

2.2.4. Chảy nước mắt

Chảy nước mắt (hay tiết dịch nước mắt) là do sự kích thích của các dị nguyên gây ra. Khi cơ thể tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng sẽ kích thích cơ thể giải phóng các histamin chống lại chúng dẫn đến hiện tượng chảy nước mắt.

2.2.5. Sưng mí mắt

Các phản ứng dị ứng có thể gây sưng phù tại một bên hoặc cả hai bên mắt. Hiện tượng này xảy ra do có sự tích tụ chất lỏng hoặc giữ nước tại các mô xung quanh mắt. 

Mí mắt sưng húp thường kèm theo tình trạng ngứa, đau nhức gây khó chịu cho trẻ.

2.2.6. Có cảm giác cộm ở mắt

Cảm giác cộm mắt thường do có dị vật hoặc bụi trong mắt. Ngoài ra, trẻ sẽ có các triệu chứng khác kèm theo như ngứa, chảy nước mắt, mắt có ghèn, nhìn mờ, đau mắt. Đây là nguyên nhân khiến trẻ lấy tay dụi mắt, điều này có thể vô tình làm tổn thương mắt, gây xước giác mạc. 

Nếu không được xử lý đúng cách sẽ làm tăng nguy cơ dẫn đến sẹo giác mạc gây giảm thị lực nghiêm trọng.

3. Nguyên nhân gây dị ứng mắt ở trẻ

Nguyên nhân chính gây viêm kết mạc dị ứng ở trẻ là các dị nguyên có trong không khí và môi trường xung quanh. Khi tiếp xúc với các tác nhân này, hệ thống miễn dịch sẽ kích thích phản ứng quá mức và tăng tiết histamin cùng các chất trung gian hóa học gây dị ứng. Dưới đây là một số dị nguyên thường gặp trong dị ứng mắt của trẻ:

3.1. Phấn hoa

Trong phấn hoa có chứa các thành phần cellulose, dextrin, pentose, protein, phospho là những chất kích thích các phản ứng miễn dịch gây tình trạng dị ứng. 

Thường các loại phấn hoa từ cây cỏ thụ phấn nhờ gió sẽ có nguy cơ gây dị ứng cao hơn các loại khác. Dị ứng phấn hoa gây các triệu chứng đỏ, ngứa ngáy quanh vùng mắt, chảy nước mắt.

3.2. Khói bụi

Khói bụi từ ô nhiễm môi trường có thể là một trong những căn nguyên dẫn đến dị ứng mắt. Cơ thể khi tiếp xúc với khói bụi sẽ kích thích phản ứng miễn dịch sản sinh ra các chất hóa học trung gian gây phản ứng dị ứng. 

Trẻ thường có cảm giác cay mắt, chảy nước mắt, nặng hơn là ngứa mắt khi tiếp xúc trực tiếp với khói bụi.

3.3. Nước hoa

Trong nước hoa có chứa các hoạt chất nhất định và một số loại hương liệu tạo mùi thơm. Tuy nhiên, một số trẻ có cơ địa dị ứng với các thành phần này sẽ có phản ứng kích thích tại các bộ phận như da, mắt, hô hấp,...Thống kê cho thấy, có khoảng 2% trường hợp mắc phải tình trạng dị ứng nước hoa.

Trẻ bị dị ứng nước hoa thường có biểu hiện ngứa, đỏ mắt, chảy nước mắt, nghẹt mũi,...kéo dài trong một vài phút, thậm chí là vài giờ.

3.4. Lông động vật

Trên thực tế, lông động vật không hẳn là căn nguyên gây dị ứng, mà nguyên nhân chính là các mạt bụi, nấm mốc, vi khuẩn, phấn hoa bám vào. Bên cạnh đó, một số thành phần khác có trong nước bọt và nước tiểu của vật nuôi cũng có thể là tác nhân dẫn đến dị ứng cho trẻ.

Thông thường, các triệu chứng dị ứng thường xuất hiện sau khoảng 15 - 30 phút kể từ khi trẻ tiếp xúc với lông động vật. Lúc này, cơ thể sẽ thúc đẩy hệ miễn dịch giải phóng các thành phần hóa học trung gian cùng histamin để chống lại dị nguyên gây dị ứng.

Lông động vật có thể là dị nguyên gây dị ứng mắt ở trẻ

3.5. Hóa chất tẩy rửa

Một số hóa chất tẩy rửa trong xà bông tắm, dầu gội, xà phòng cũng có thể là nguyên nhân gây dị ứng mắt ở trẻ. Sưng mắt, đỏ mắt, phồng rộp da, ngứa rát là các triệu chứng thường gặp, xuất hiện sau khoảng 24-48 giờ kể từ khi tiếp xúc với dị nguyên.

4. Hướng dẫn xử trí hiện tượng dị ứng mắt ở trẻ em

Trẻ bị dị ứng mắt tuy là bệnh lý lành tính nhưng nếu bố mẹ không chăm sóc đúng cách thì có thể khiến tình trạng bệnh trở nặng hơn. Việc kết hợp điều trị bằng thuốc và chăm sóc tại nhà luôn được chuyên gia khuyến cáo để thúc đẩy nhanh quá trình hồi phục.

4.1. Điều trị bằng thuốc

Trẻ bị viêm kết mạc mắt thường được chỉ định một số loại thuốc như sau:

• Thuốc nhỏ mắt chứa hoạt chất kháng histamin hoặc thuốc nhỏ mắt có tác dụng co mạch giúp làm giảm tình trạng đau rát trong vài giờ. 

• Thuốc nhỏ mắt nhân tạo: Loại bỏ các tác nhân gây dị ứng, bổ sung độ ẩm, giảm khô mắt. Có thể sử dụng hàng ngày, không quá 6 lần/ngày.

• Thuốc nhỏ mắt có chứa chất ổn định tế bào Mast: Có tác dụng làm giảm ngứa, giảm nóng rát, mẩn đỏ và tình trạng chảy nước mắt. Đảm bảo nhỏ 1 - 2 lần/ngày để đạt hiệu quả cao.

• Thuốc kháng histamin đường uống: Điều trị hiệu quả các triệu chứng đau rát, ngứa mắt, thường được chỉ định khi sử dụng các loại thuốc nhỏ mắt không đạt hiệu quả. 

Tuy nhiên bố mẹ cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng vì các thuốc nhóm này có khả năng làm khô mắt và gây kích ứng nhiều hơn.

Sử dụng các loại thuốc nhỏ mắt để điều trị viêm kết mạc dị ứng

4.2. Cách chăm sóc trẻ bị dị ứng mắt

Các biện pháp chăm sóc đúng cách tại nhà đóng vai trò hỗ trợ làm giảm bớt các triệu chứng khó chịu do tình trạng dị ứng mắt gây ra. Dưới đây là một số hướng dẫn của chuyên gia về việc chăm sóc trẻ bị dị ứng mắt:

• Rửa tay cho trẻ thường xuyên để ngăn ngừa vi khuẩn phát triển, sinh sôi và gây bệnh.

• Tuyệt đối không để trẻ dụi mắt nhiều để giảm thiểu sự kích thích giải phóng các chất gây dị ứng.

• Với trẻ có cơ địa dị ứng phấn hoa, bố mẹ hạn chế đưa trẻ ra ngoài trời vào giữa buổi sáng hoặc đầu buổi tối. Bởi tại thời điểm này, lượng phấn hoa tăng cao.

• Thường xuyên vệ sinh chăn mền, gối của trẻ bằng nước nóng để loại bỏ các mạt bụi - có thể là căn nguyên gây dị ứng.

• Trường hợp trẻ bị dị ứng lông động vật, bố mẹ tuyệt đối không cho trẻ tiếp xúc với vật nuôi, đặc biệt là chó, mèo.

• Vệ sinh sạch sẽ nhà cửa, các khu vực ẩm thấp để nấm mốc, các loại vi khuẩn không có điều kiện sinh sôi.

• Trang bị máy lọc không khí thay cho quạt để làm sạch tối đa không khí trong phòng.

• Đặc biệt, việc vệ sinh đôi mắt cho trẻ hàng ngày luôn được khuyến cáo để các tác nhân không có điều kiện sinh sôi, phát triển.