Chuyên gia chia sẻ: Cách chữa lác mắt ở trẻ em

1. Hiểu về bệnh lác mắt ở trẻ em

Lác mắt ở trẻ là thuật ngữ dùng để mô tả tình trạng hai mắt không thể nhìn thẳng một hướng mà nhìn theo hai hướng khác nhau. Trong khi một mắt nhìn thẳng về phía trước thì mắt còn lại nhìn lên trên, xuống dưới, vào trong hoặc ra ngoài.

Hai mắt trẻ bị lác không thể nhìn thẳng

Về nguyên nhân và cơ chế dẫn đến lác mắt ở trẻ em, các chuyên gia cho biết: Mắt của người bình thường có 6 cơ vận nhãn, trong đó gồm 4 cơ thẳng và 2 cơ chéo. Cơ chéo chịu trách nhiệm điều chỉnh sự di chuyển của nhãn cầu về bên phải và bên trái. Trong khi đó, các cơ thẳng giúp nhãn cầu chuyển động xoay, lên và xuống.

Các cơ mắt này hoạt động dưới sự chi phối của dây thần kinh số III, IV và VI. Vì lý do nào đó, hệ thống dây thần kinh này bị tổn thương dẫn đến mất cân bằng giữa các cơ vận nhãn, gây ra lác mắt. Một số nguyên nhân thường gặp như:

• Yếu tố di truyền.

• Do bất thường bẩm sinh trong cấu tạo của hệ vận động nhãn cầu.

• Do chấn thương dẫn đến tổn thương hệ thần kinh chi phối cơ vận nhãn.

• Do các bệnh lý về não như: bại não, não úng thủy, bệnh Down, u não,...

Ở trẻ nhỏ bị lác mắt, não bộ lựa chọn cách loại bỏ hình ảnh thu được từ mắt lệch và chỉ tiếp nhận thông tin từ mắt nhìn thẳng hoặc mắt nhìn rõ hơn. Quá trình này kéo dài có thể khiến trẻ gặp phải tình trạng nhược thị, điều này đồng nghĩa trẻ sẽ bị suy giảm hoặc mất thị lực ở một bên mắt.

2. Phương pháp điều trị lác mắt ở trẻ em

Tùy theo mức độ tiến triển của bệnh mà mỗi trẻ có thể cần áp dụng các phương pháp điều trị khác nhau. 

2.1 Cắt chỉnh kính cho trẻ bị lác mắt kèm tật khúc xạ

Thực hiện cắt kính là phương pháp đầu tiên được áp dụng trong quá trình điều trị lác mắt ở trẻ. Mục đích của việc điều chỉnh kính là giúp trẻ nhìn rõ vật và tạo điều kiện thuận lợi phối hợp thị giác giữa hai mắt cũng như sự tiếp nhận hình ảnh của não bộ.

Cắt kính được áp dụng với những trẻ bị lác kèm theo tật khúc xạ

Việc cắt chỉnh kính phụ thuộc vào từng trường hợp cụ thể:

• Trẻ lác viễn thị: Cần thực hiện cắt chính kính cho trẻ từ dưới 2 tuổi, bị lác kèm theo viễn thị từ 2D.

• Trẻ lác cận thị: Thực hiện cắt chỉnh kính cho trẻ dưới 2 tuổi có độ cận từ 5D trở lên và trẻ 2 - 4 tuổi có độ cận từ 3D.

• Trẻ lác loạn thị: Tiến hành chỉnh kính khi trẻ có độ loạn thị từ 1D trở lên.

2.2 Phương pháp điều trị lác mắt kèm nhược thị

Các phương pháp điều trị nhược thị được áp dụng nhằm điều chỉnh cân bằng thị lực giữa hai mắt. Tùy vào điều kiện cụ thể mà có thể lựa chọn các phương pháp dưới đây.

Phương pháp bịt mắt

Sử dụng miếng băng mắt hoặc vải sẫm màu được cắt hình bầu dục, có hai dây dài đủ để quấn quanh đầu. Sau đó thực hiện như sau:

• Bịt mắt lành: Dùng miếng vải che mắt lành (mắt nhìn thẳng) nhằm kích thích mắt bị nhược thị làm việc. Thời gian bịt có thể kéo dài từ 3 - 6 ngày/ tuần.

• Bịt mắt lác: Áp dụng khi trẻ bị nhược thị kèm định thị trung tâm. Thực hiện bịt liên tục trong nhiều tuần.

• Bịt luân phiên: Tiến hành bị luân phiên mắt lành và mắt lác theo ngày.

• Bịt từng lúc: Thực hiện bịt mắt lành 1 giờ/ ngày, đồng thời tập luyện cho mắt bị lác.

Phương pháp bịt mắt là cách chữa lác mắt phổ biến ở trẻ em

Phương pháp gia phạt

Gia phạt là cách chữa lác mắt ở trẻ em dùng thuốc hoặc kính để mắt có được trạng thái cân bằng không gian (một mắt chỉ nhìn gần và một mắt chỉ nhìn xa). Các phương pháp gia phạt gồm:

• Nhỏ atropin đơn thuần: Nhỏ trực tiếp atropin vào mắt khiến mắt không thể nhìn gần được.

• Gia phạt xa: Mắt lành được đeo kính quá mức 3D trong khi mắt kia được điều chỉnh kính đúng độ.

• Gia phạt gần: Mắt lành được nhỏ atropin hàng ngày và đeo kính bình thường, mắt còn lại đeo kính bình thường hoặc kính hội tụ mức 1D - 3D.

• Gia phạt toàn bộ: Mắt lành nhỏ atropin hàng ngày và đeo kính cận thị 4D, mắt lác đeo kính bình thường.

Phương pháp dùng thuốc

Các bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc co đồng tử mạnh nhằm gây co quắp điều tiết, dẫn đến giảm nhu cầu điều tiết của mắt khi nhìn gần và giảm độ quy tụ điều tiết. Các thuốc thường dùng như:

• Ecothiopat iodua 0.125%: Sử dụng ngày 1 lần, liên tục trong 6 tuần.

• Pilocarpin 4%: Sử dụng 4 lần/ngày, liên tục trong 6 tuần.

Ngoài ra, bác sĩ có thể tiến hành tiêm một liều nhỏ độc tố botulinum vào cơ đối vận với cơ vận mắt bị liệt để gây liệt cơ này trong một thời gian. Điều này giúp tái lập sự cân bằng giữa 2 mắt. 

2.3 Phẫu thuật phục hồi sự cân bằng của hai mắt

Trong trường hợp không đáp ứng với các phương pháp điều trị trên, trẻ có thể cần thực hiện phẫu thuật để điều chỉnh các cơ vận nhãn, giúp thiết lập lại sự cân bằng của mắt, từ đó giải quyết tình trạng lác và ngăn biến chứng.

Phẫu thuật được chỉ định khi các biện pháp khác không hiệu quả

Khi phẫu thuật lác mắt, một hoặc nhiều cơ vận nhãn sẽ được kích thích làm tăng cường, suy yếu hoặc dịch chuyển vị trí để cải thiện hướng nhìn. Một cuộc phẫu thuật lác mắt ở trẻ thường kéo dài khoảng 20 - 40 phút. Trẻ có thể được về nhau ngay sau mổ và tái khám theo chỉ định của bác sĩ.

3. Cách chăm sóc khi trẻ bị lác mắt

Chế độ chăm sóc đúng cách giúp hỗ trợ quá trình điều trị lác mắt ở trẻ đạt được hiệu quả nhanh chóng và tốt hơn. Dưới đây là một số lưu ý cụ thể cho ba mẹ:

• Xây dựng thời gian biểu hợp lý: Trẻ cần có lịch học tập, vui chơi và sinh hoạt phù hợp để đảm bảo mắt được nghỉ ngơi đầy đủ.

• Tránh tiếp xúc với thiết bị điện tử: Ánh sáng xanh trong thiết bị điện tử có thể khiến mắt trẻ bị tổn thương, ảnh hưởng đến quá trình điều trị lác mắt.

• Cung cấp đủ dưỡng chất: Tăng cường thực phẩm bổ sung các nhóm dưỡng chất tốt cho mắt như: DHA, EPA, vitamin A, vitamin E, lutein và zeaxanthin giúp hỗ trợ quá trình phát triển hoàn thiện và phục hồi tổn thương mắt.

• Tái khám định kỳ: Đưa trẻ tái khám theo lịch hẹn với bác sĩ. Hoặc, sau điều trị, bé nên được khám mắt định kỳ từ 6 tháng - 1 năm/ lần. Điều này giúp bác sĩ kiểm tra được hiệu quả điều trị đồng thời phát hiện bất thường nếu có.

• Bổ sung sản phẩm chuyên biệt cho mắt: Lựa chọn dòng sản phẩm chuyên hỗ trợ quá trình phục hồi tổn thương và bảo vệ mắt. Điển hình như Bộ đôi sáng mắt Neo Kids và Oralux được nhiều chuyên gia nhãn khoa tin tưởng.

Bổ sung Neo Kids và Oralux giúp tăng phục hồi tổn thương ở mắt

Hiện nay, không ít bậc phụ huynh có tâm lý không thể chấp nhận khi con bị lác mắt dẫn đến chần chừ trong thăm khám. Điều này làm bỏ lỡ “giai đoạn vàng” trong điều trị, giảm hiệu quả của các cách cách chữa lác mắt ở trẻ em. Để tránh tình trạng này, ba mẹ cần bình tĩnh và chủ động đưa con đến các cơ sở y tế chuyên khoa sớm nhất có thể.